1908, yani II. Meşrutiyet, geleneksel temeller üzerine kurulu Osmanlı toplumunun sosyal, siyasal, eğitim, hukuk gibi alanlarda farklı bir yapılanmaya girdiği bir dönemi anlatan simgesel bir tarihtir. II. Meşrutiyet döneminde “eşitlik”, “özgürlük”, “uluslaşma”, “modernleşme” gibi kavramlar detaylı biçimde tartışılır olmuştu. Bu tartışmaların odak noktalarından biri de kadındı, tartışmaları başlatan ortamlardan bazıları Demet, Mehasin, Kadın gibi dergiler olmuştu. Bu dergiler kadınlara kendilerini birey olarak ifade etme, sorunlarını dillendirme ortamını sağladı. Her kesimden kadınların yazma ürkekliğini, çekimserliğini gidermede, taleplerini iletmede ve sesini duyurmada önemli işlev gördü. Erkeklerle kendi durumlarını kıyaslayan, bu duruma isyan eden kadınlar, Şüküfezar gibi sahibi, yazı kadrosu, hatta mürettipleri bile kadınlardan oluşan dergiler çıkardılar. 1895-1908 yılları arasında toplam 10, 1909-1923 arasında toplam 22 adet kadın dergisi çıktı.
Dergilerin içeriklerinde eğitimin geliştirilmesi, çalışma talebi, örtünme konusu, siyasal hak talepleri, karılık ve kocalık ile ilgili hukuki konuların yer aldığı görülür. Yazılarda kadınların çözümü kendilerinde aradıklarına şahit oluruz: “Evet Osmanlı erkeklerinden bazıları bizi, biz kadınları müdafaa ediyorlar; görüyoruz; teşekkürler ederiz. Biz Osmanlı kadınları kendimize mahsus inceliğimiz, kendimize mahsus adat ve adabımız vardır, bunu erkek muharrirler bir kadının anlayacağı ruhla anlamazlar. Lütfen bizi kendi halimize bıraksınlar, hayallerine oyuncak buyurmasınlar. Biz kadınlar hukukumuzu bizzat kendi çalışmamızla müdafaa edebiliriz.”
Osmanlı Kadınları Şefkat Cemiyet-i Hayriyesi’nin yayın organı Kadın adlı dergi 26 Ekim 1908’de Selanik’te yayınlanmaya başladı. Haftalık olarak, Pazartesi günleri yayınlandı, dili Osmanlıca, fiyatı 1 kuruş idi. Reklama yer vermiyordu. İstanbul dışında çıkarılan ilk dergidir. Müdürü Enis Avni, sahibi Mustafa İbrahim’dir. 65’e yakın yazarı arasında erkek yazarların yanı sıra Cavide Peyker, Pakize Seni, Seniha Hikmet, Ayşe İsmet, Fatma Seniye, Zekiye Hanım, Nigar Hanım, Gülnar Hanım vardı. Dergi çalışanlarının yeterince muhabire olmamasına rağmen kadın olduğu belirtilmiştir. Derginin amacı “Havastan avama, kulübeden konağa tüm kadınlara sirayet etmek”ti. Hedef kitlesi okuma yazma bilen ev kadınları, eğitim sektöründe çalışanlar ve öğrencilerdi, doğrudan ve sadece kadınlara sesleniyordu. Kadın dergisi sayfalarında edebi yazılara, çevirilere, hikâyelere, sohbetlere ve cemiyet için yardımlaşma duyurularına yer verdi. Ayrıca okuyucu kadınlardan gelen yazıları da yayınladı, okurlardan yazılara katkıda bulunmalarını istiyordu. Kadınların toplumsal yaşama katılmalarına önem veren Kadın, kadınların eğitilmesini savundu. Darülfünun’a (üniversiteye) kız öğrenci alınması, kadın öğretmenlerin bilgisizliği, kız okullarının yetersizliği gibi konulara yer verdi. Daha ilk sayısında kadın-erkek eşitliğine vurgu yaptı. İkinci sayısında bedava yollanacağını ilan ederek kız okullarının adreslerini göndermesini istedi. 31 Mart vakası haftası hariç kesintisiz otuz sayı yayınlandıktan sonra Haziran 1909’da yayın hayatı son buldu ancak sonrasında Kadınlar Dünyası, Kadınlık, Kadınlar Alemi, Geç Kadın, Kadın Yolu pek çok kadın dergisine öncülük etmiştir.
https://m.bianet.org/biamag/kadin/108437-1908-in-kadinlar-acisindan-anlami
