İrlanda Yurttaşlar Meclisi, Anayasa değişikliğine gidilerek kürtajın pek çok koşulda yasallaştırılması yönünde oy kullandı
İrlandalı kadınların on yıllardır süren kürtaj hakkı mücadelesi, yeni bir sürece girdi. Anketlere göre halkın büyük çoğunluğu kürtaj serbestisini savunurken, İrlanda parlamentosu bu konuyla ilgili adım atmaya uzun süre direndi. Baskılar sonucu geçtiğimiz yıl, konuyu “doğrudan demokrasi” ilkelerine göre tartışması amacıyla bir Yurttaşlar Meclisi kurulması kararı verdi. Geçtiğimiz 8 Mart öncesi, İrlandalı kadınlar örgütledikleri #İptalİçinGrev’le hem parlamentoya, hem Yurttaşlar Meclisi’ne önemli bir mesaj vermişti.
Ekim 2016’da toplanmaya başlayan Yurttaşlar Meclisi, İrlanda Anayasası’nın embriyoya/ fetüse gebe kadınla eşit yaşam hakkı tanıyan 8. maddesine yapılması önerilen değişikliklerle ilgili önerilerin tamamının oylandığı son oturumunu 22-23 Nisan’da yaptı. 22 Nisan’da Yurttaşlar Meclisi’nde yapılan üç oylamanın ilkinde, 8. maddeyi olduğu gibi bırakma seçeneği 12, tümüyle değiştirme seçeneği 79 oy aldı. Oylamanın ikinci basamağında Meclis, maddenin tamamen silinmesi yerine yenilenmesi yönünde oy kullandı. İptal yerine yenilenme yönünde oy kullanan Meclis üyeleri, maddeyi tamamen iptal etmenin hukuki boşluk doğuracağını ve bunun da keyfi uygulamalara yol açacağını, bunun yerine kürtajı pozitif olarak tanıyan yasaların yapılması gerektiğini belirttiler. Aynı gün yapılan son oylamada, 51’e 38 oy çokluğuyla 8. maddenin parlamentoya gebeliği sonlandırma, doğmamış fetüsün hakları ve gebe kadının hakları konusunda yasa yapma yetkisini açık biçimde tanıyan bir anayasa maddesiyle değiştirilmesi kararına vardı.
23 Nisan’da Meclis, kürtajın hangi koşullarda yasal olması gerektiğine ilişkin bir seri oylama yaptı. Oylamada mevcut olan 92 üyenin çoğu, önerilen 13 koşulda kürtajın yasal olması gerektiği yönünde oy kullandı. Yine büyük bir çoğunluk, hemen tüm koşullar altında 22 haftalık süre sınırı önerisini kabul etti, 12 haftalık yasal sınır ya da yasal sınırın hiç bulunmamasına Meclis hayır dedi.
| Kürtajın yapıldığı koşul | % evet | % süre sınırı olmaksızın evet | %22 haftalık süre sınırıyla evet |
| Kadının hayatının gerçek ve ciddi fiziksel tehlike altında olması | 99% | 76% | 15% |
| Kadının hayatının intihar ihtimali sebebiyle gerçek ve ciddi tehlike altında olması | 95% | 61% | 28% |
| Fiziksel sağlığa ciddi tehdit | 93% | 57% | 28% |
| Ruh sağlığına ciddi tehdit | 90% | 47% | 32% |
| Sağlığa ciddi tehdit | 91% | 52% | 32% |
| Fiziksel sağlığa tehdit | 79% | 42% | 39% |
| Ruh sağlığına tehdit | 78% | 32% | 49% |
| Sağlığa tehdit | 78% | 38% | 46% |
| Tecavüz sonucu gebelik | 89% | 34% | 34% |
| Ölümcül fetal anomali | 89% | 69% | 23% |
| Ciddi fetal anomali | 80% | 38% | 48% |
| Sosyo-ekonomik sebepler | 72% | 10% | 50% |
| İsteğe bağlı | 64% | 8% | 44% |
Yurttaşlar Meclisi, yasa yapma yetkisi olmayan fakat parlamentoya tavsiye niteliğinde kararlar vermesi amacıyla oluşturulmuş bir organ. Parlamentonun Meclis’ten çıkan bu tavsiyelere uyması gerekiyor, bunun tam olarak nasıl gerçekleştirileceği üzerine çalışacak bir komite oluşturuldu bile. Fakat Meclis tavsiyelerinin bağlayıcılığı ve parlamentonun kürtaj yasasını değiştirmek konusundaki isteksizliği, Meclis oylamasının yarattığı zafer havasına gölge düşürüyor.
Komitenin ve parlamentonun yeni bir anayasa maddesi taslağı üzerinde anlaşması halinde taslak, parlamentodan sonra bir referandumla halka sunulacak, referandumu geçmesi halinde de şu anda yürürlükte olan ve hemen tüm durumlarda kürtajı yasaklayan 2013 tarihli yasanın yerine yeni bir kürtaj yasası yapılacak. Ayrıca Yurttaşlar Meclisi kurulurken, tüm bunların gerçekleştirilmesi konusunda bir takvim de belirlenmemişti. Yani Yurttaşlar Meclisi’nin oylaması, tartışmayı bitiren bir adım değil, İrlandalı kadınların önünde en azından bir yıl, belki de çok daha uzun sürecek bir mücadelenin başlangıcı oldu.
* Bu gelişmeleri bize hızla aktaran International Campaign for Women’s Right to Safe Abortion’dan kadınlara teşekkürlerimizle..
