5 Nisan 1908 – Bir ikona Bette Davis

5 Nisan 2024

Bette Davis, sinema izleyicilerini etkilemeye devam eden oyunculuk yeteneğinin yanı sıra beyaz perdede yeni bir kadın kahraman tipi yaratmasıyla tanınıyor. Zira Davis, kadınların filmlerdeki işlevlerinin güzel ve arzulanır bedenler olmakla sınırlı olduğu günlerde zorlu ve güçlü rolleri oynayarak kadınlar için yeni bir yol açtı. Sadece oynadığı karakterlerle değil, iş ve özel yaşamında da kendi bildiğini okuyan, hakkını arayan bir kadın olması pek çok kadına ilham oldu.

5 Nisan 1908 Massachusetts doğumlu Bette Davis, oyunculuğa ilgisini keşfetmesinin ardından başvurduğu oyunculuk okulunda kısa sürede yeteneği ile yıldız öğrenci haline geldi. 1929’da ilk Broadway performanslarını sergiledi, bu sayede Universal Pictures ile bir film sözleşmesi imzaladı. Universal ile beraber altı film yaptıktan sonra sözleşmesi yenilenmeyince 1932’de Warner Brothers ile yedi yıllık bir sözleşme imzaladı. Bu sözleşmelere rağmen Hollywood’da kabul görmesi kolay olmadı çünkü yapımcılar “cinsel cazibesi olmadığına” karar vermişlerdi. Bu nedenle yeteneğinin çok altında rolleri, hak ettiğinin çok azını kazanarak oynamak durumunda kaldı. Çelişkili bir şekilde, yeteneği olduğu için stüdyolarla anlaşma yapabiliyor fakat “cinsel cazibesi olmadığı” için yeteneğini gösterebileceği rolleri alamıyordu. 1936’da Dangerous (Alfred E. Green, 1935) filmindeki rolü ile en iyi kadın oyuncu dalında Oscar ödülü kazandı. Bu başarısına rağmen Warner Brothers vasat rol tekliflerine devam etti. Bette Davis ise beğenmediği rolleri geri çevirdi ve stüdyoyu, daha iyi roller bulmak umuduyla İngiltere’ye gitmekle tehdit etti. Bunun üzerine Warner Brothers, sözleşme ihlali nedeniyle Davis’e dava açtı ve kazandı. Stüdyolara kafa tutmanın kolay olmadığı o günlerde, Bette Davis sözleşmesini kölelik olarak nitelendiriyordu. Her ne kadar davayı kaybetse de birkaç yıl sonra Warner Brothers’a tüm taleplerini kabul ettirerek geri döndü. 1939’da Jezebel (William Wyler, 1938) filmindeki rolü ile ikinci Oscar ödülünü aldı. Sonraki beş yıl boyunca ise art arda Oscar’a aday gösterildi. 1942’de artık Amerika’nın en çok kazanan kadınıydı.

Hayranları için en kült filmlerinden biri olan All About Eve (Joseph L. Mankiewicz, 1950) ile sekizinci defa Oscar adayı oldu. Bir sonraki dönüşü ise Joan Crawford ile başrolü paylaştıkları, etkileyici performansları kadar aralarındaki çekişme ile de tanınan Whatever Happened to Baby Jane? (Robert Aldrich, 1962) ile oldu. Bu filmin yapımı ve ikilinin arasındaki rekabet 2017 yapımı Feud dizisinin konusu olmuştur. Dizi, bu kadınların erkek egemen Hollywood’da ayakta kalma stratejisi olarak birbirleriyle rekabet etmek durumunda kalmalarını eleştirel bir biçimde ele alıyor.

Bette Davis kariyeri boyunca yüzden fazla filmde rol aldı. Amerikan Film Enstitüsü Yaşam Boyu Başarı Ödülü’nü alan ilk kadın oldu. Akademi’nin ilk kadın başkanı oldu fakat iki ay gibi kısa bir süre sonra görevden ayrıldı. Yıllar sonra otobiyografisinde bu göreve atanan ilk kadın olduğu için gurur duyduğunu, fakat katıldığı ilk toplantıda kimsenin onun fikirlerini dinlemekle ilgilenmediğini anladığını yazar. Onu göstermelik olarak seçmişlerdir.

Dört defa evlenen Bette Davis, eski kocalarından “Kocalarımın hiçbiri Bay Bette Davis olmak için yeterince erkek değildi,” diye bahsetmiştir. Harmon “Oscar” Nelson ile boşanmasını haberleştiren New York Times gazetesi, Bette Davis çok kitap okuduğu ve işini evliliğinden daha fazla önemsediği için boşandıklarını yazar.

Bette Davis, 6 Ekim 1989’da Fransa’da hayatını kaybetti. Kadınlar için yeni bir rol model oluşturan Bette Davis, birlikte çalışması zor bir kadın olmakla da ün salmıştır. Bu olumsuz sıfatın ona atfedilmiş olmasında sadece nev-i şahsına münhasır karakterinin değil aynı zamanda bir kadından beklenenlerin dışında davranmış olmasının payı büyük olsa gerek. Bette Davis sadece güçlü kadınları oynamakla kalmadı, bir tabuyu yıkarak kamera karşısında “çirkin” olmaktan da çekinmedi. Hem endüstride hem de ev içinde kendi bildiğini okumakta inat etti. Zorluksa zorluk, ya da onun dediği gibi: Kemerlerinizi bağlayın, sarsıcı bir gece olacak!