Magdalene Çamaşırhaneleri, 1758 yılından itibaren kıtlık, doğal afetler ve savaşlardan sonra İngiltere, İskoçya, İrlanda, ABD, Kanada, İsveç ve Avustralya’da kuruldu ve 20. yüzyıl sonlarına kadar işletildi. Başta Protestan, sonraları Katolik Roma kanunlarıyla yönetildi. Buralarda kalanlar “düşmüş” kadınlar olarak sınıflandırıldı; evlilik dışı hamilelik yaşayan, ailelerinin reddettiği bekar anneler, toplumun dışladığı seks işçisi, öksüz, yetim, alkolik, zihinsel engelli kadınlardı.
İrlanda’da tahminen 30 bin kadın (10 bini 1922-1996 yılları arasında kayıtlı olmak üzere) toplum, aileler, devlet ya da kilise tarafından cezalandırma amacıyla ve iradeleri dışında bu kurumlara kapatıldı. Bir çamaşırhanede aynı anda yaklaşık 150 kadın çalışabiliyordu ve yılda yaklaşık 100 kadın kabul ediliyordu. Kadın sığınağı ya da rehabilitasyon merkezi görünümlü, ancak içinde türlü istismarın kol gezdiği bu çamaşırhaneler masum yerler değildi. 1993 yılında Dublin’de içinde bu çamaşırhanelerde kalan kadınlara ait toplam 155 cesedin bulunduğu toplu mezarlar bulundu.
Dublin’de şehir içinde Sean McDermott Caddesi üzerindeki son Magdalene Çamaşırhanesi 1996 yılında kapandı. Kapandığında en yaşlısı 79 yaşında olmak üzere 40 kadın kalmaktaydı. Son 30 yılda bazı rahibeler Magdalene ismini kullanmaktan, “günahkar” anlamına geldiği için kaçınıyordu. 2013 yılında İrlanda hükümeti, bu evlerde yaşamak ve çalışmak zorunda kalan kadınlara resmi bir devlet özürü iletti. Onarıcı adalet projeleri kapsamında hayatta kalan kadınlara maddi tazminatlar ödendi.
1930-40’larda Dublin’de Sisters of Our Lady of Charity manastırına bağlı Magdalene Çamaşırhanesi’nde görevli olan Peder Jack Delaney’e ait bir film koleksiyonunda, rahibeler ve çamaşırhanede kalan kadınlar bahçede ve sahnede oyun oynarken, dans ederken görülüyor. Çekimler çamaşırhane sakinlerinin ne giydiklerini, nasıl oyunlar oynadıklarını, birbirleriyle ve filmi çekenle nasıl ilişki kurduklarını gösteriyor. Kadınlar kameranın sadece karşısında değil keşke arkasında da olabilseydi diye düşündüren bu kısa sessiz filmi şuradan izleyebilirsiniz: https://ifiplayer.ie/father-delaney-collection-magdalene-laundry/
Kaynaklar
Fischer, Clara (2016) Gender, nation, and the politics of shame: Magdalen laundries and the institutionalization of feminine transgression in modern Ireland. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 41 (4). pp. 821-843. https://core.ac.uk/download/pdf/46172566.pdf
https://www.irishtimes.com/culture/last-days-of-a-laundry-1.89388
