Birinci Dünya Savaşı yıllarında İskoçya’nın liman kenti Glasgow, kadınların öncülüğünde ve onların yoğun katılımıyla örgütlenen büyük bir kira grevine sahne oldu. Glasgow, 1900’lerin başında gemi endüstrisi ve silah sanayiinin geliştiği bölgelerden biriydi. Sanayinin gelişimi ve savaşla birlikte işgücüne gereksinim de artmaya başlamış ve bölgeye büyük bir işçi göçü gerçekleşmişti. Göç beraberinde konut sorununu da getirdi. Öyle ki müteahhitler eliyle hızlıca yapılan ve pek de sağlıklı olmayan küçük apartman daireleri ihtiyacı karşılayamaz oldu.

Bu durumu fırsat bilen ev sahipleri kiraları artırmaya, yüksek kiraları ödeyemeyen işçi ailelerine tahliye davaları açmaya başladılar. Savaş nedeniyle pek çok erkek silah altına alındığından geride kalan kadınları “kolay lokma” olarak görüyorlardı.

Kira zamları ve zorla yerinden edilmeler büyük bir öfke uyandırdı. Kadınlar zaten ev sahiplerinin gerekli onarımları yapmama açgözlülüğüne karşı kampanya yürütüyordu. Tepkiler 1915 Nisan’ında bir kira grevine doğru evrildi. Evlerin camlarına “Kira Grevi. Taşınmıyoruz” yazılı dövizler asıldı. Kadınlar bu arada toplantılar, mitingler organize ediyor, eylemlerde konuşmalar yapıyor ve greve katılmaları için kiracılara çağrıda bulunuyorlardı. Hızla yayılan hareket kısa zamanda 20 bin haneye ulaştı. Kentin işçi mahallerinde başlayan grev Glasgow’un ötesine, ülkenin diğer bölgelerine yayıldı.  Mahallelerdeki kadınlar farklı direniş yöntemleri geliştirdiler. Örneğin, tahliye memurlarının gelişini takip edebilmek için sokak başlarına dönüşümlü olarak birer nöbetçi bıraktılar. Bu nöbetçi, greve katılan kiracıyı evden atmak için gelen tahliye memurlarını gördüğünde, elindeki çanı çalıyor, çan sesini duyan kadınlar önceden hazırladıkları un veya bezelye doldurulmuş torbalarla sokağa iniyor, gelen görevlilere torbaları fırlatarak sokağa girmelerini engelliyordu. Başka bir olayda, bir eve tahliye tebligatı gelmesi üzerine, grev komitesi o bölgede yaşayan anneleri, bebek arabalarıyla birlikte tahliye saatinde orada olmaya çağırdı. Tahliye saati geldiğinde sokak, bebek arabalı kadınlarla dolmuştu. Tahliye memurları sokağa ulaştığında ise, sokaktaki insanların sayısı 5 bine ulaştı.

Direniş devam ederken zamlı kirayı ödemeyi reddeden 18 kiracının yargılanması bardağı taşıran son damla oldu. 17 Kasım 1915’te, duruşma günü, başta kadınlar olmak üzere binlerce kişi sokağa çıkarak kentin merkezindeki adliye binasına yürüdü. Protestocular davaların düşürülmesini ve kiraların eski seviyesinde dondurulmasını talep ediyordu. Talepleri yerine getirilmezse 22 Kasım’da genel greve gidileceğini söylediler. Bu kararlı gösterinin büyüklüğü karşısında paniğe kapılan hükümet, Avrupa’da türünün ilk örneği olan Kira Kısıtlama Yasasını parlamentodan geçirdi ve savaş süresince kiraları dondurdu.

“Mary Barbour’un ordusu”

Kira grevi süresince kadın hareketi içinde öne çıkan pek çok isim oldu. Bunların başında, Kadın Konut Derneğinde faaliyet yürüten Mary Barbour gelmekteydi. Eylemlerin örgütlenişinde öylesine önemli bir rol oynadı ki hakkında yazılan şarkılarda, grevcilerden “Mary Barbour’un ordusu” olarak söz ediliyordu. Barbour hayatı boyunca emekçi kadınların tarafında oldu, onlara sağlanan sağlık ve refah hizmetlerinin iyileştirilmesi için çalıştı. Başardığı işlerden biri de işçi mahallelerinde açılan doğum kontrol klinikleriydi.

Mary Barbour’un önderliğinde zafere ulaşan kira grevini toplumsal bellekte yaşatmak üzere, 2010’lu yıllarda çeşitli etkinlikler ve bir kampanya düzenlendi. Kampanyadan toplanan para ile bir anıt tasarlandı ve 8 Mart 2018’de kalabalık bir katılımla Glasgow’da açıldı. Eser Mary Barbour’u, greve katılanları da simgeleyecek biçimde, arkasında yürüyenlerle birlikte tasvir etmektedir.

https://www.gazeteduvar.com.tr/forum/2020/03/08/tasinmiyoruz-1915-glasgow-kira-grevleri-ve-kadin-hareketi

https://marksist.net/diger-yazarlar/1915-glasgow-kira-grevleri-ve-mucadeleci-kadinlar

https://remembermarybarbour.wordpress.com/mary-barbour-rent-strike-1915/

https://libcom.org/history/1915-the-glasgow-rent-strike

https://en.wikipedia.org/wiki/Mary_Barbour

 

Bir cevap yazın

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.